Σέλευκος

I

Όνομα βασιλιάδων της δυναστείας των Σελευκιδών.

1. Σ. Α’ o Νικάτωρ. Γιος του Αντίοχου, ένας από τους στρατηγούς του Φίλιππου B’ της Μακεδονίας. Ο Σ. Νικάτωρ γεννήθηκε το 355 π.Χ. και το 334 ήταν ήδη στο πλευρό του Μεγάλου Αλέξανδρου στην εκστρατεία της Ασίας. Μετά το θάνατο του βασιλιά, το 323 π.Χ. έγινε αρχηγός του ιππικού, αλλά δύο χρόνια αργότερα, παίρνοντας μέρος στη συνωμοσία εναντίον του Περδίκκα με τη νέα διανομή της αυτοκρατορίας πήρε τη σατραπεία της Βαβυλωνίας. Όταν ξέσπασε ο πόλεμος μεταξύ του Αντίγονου και του Ευμένη, αν και ο Σ. είχε πάρα θέση με το μέρος του πρώτου, δέχτηκε επίθεση του Αντίγονου μέσα στην ίδια τη Βαβυλωνία και αναγκάστηκε να φύγει στην Αίγυπτο, όπου για τρία χρόνια ήταν στην υπηρεσία του Πτολεμαίου Λάγου. Έπειτα όμως από τη νίκη της Γάζας πήρε από τον Πτολεμαίο ένα μικρό σώμα στρατού με το οποίο κατόρθωσε να ξαναπάρει τα εδάφη που είχε χάσει και τα οποία μεγάλωσε κατόπιν με την κατάκτηση της Σουσιανής και μεγάλου μέρους της Μηδίας. Από την εποχή εκείνη (312 π.Χ.) ιδρύθηκε ουσιαστικά το κράτος των Σελευκιδών.

Το 306 ο Σ., όπως και οι άλλοι διάδοχοι, πήρε τον τίτλο του βασιλιά. Το 301, μαζί με το Λυσίμαχο, νίκησε τον Αντίγονο στην Ιψό και προσάρτησε όλες τις ασιατικές κτήσεις του, εκτός από τη Φρυγία που περιήλθε στο Λυσίμαχο. Η κατάληψη της Κοίλης Συρίας από τον Πτολεμαίο τον ώθησε να συνεργαστεί για σύντομο διάστημα με το Δημήτριο Πολιορκητή, γιο του Αντίγονου, αλλά ήδη το 294 η εύθραυστη συμμαχία διαλύθηκε, και όταν το 288 ο Δημήτριος αποβιβάστηκε στην Ασία στην προσπάθεια του να ξαναπάρει τις παλιές πατρικές κτήσεις, ο Σ. τον νίκησε και τον έπιασε αιχμάλωτο, για να τον σκοτώσει ίσως αργότερα. Το 281 διαλύθηκε και η συμμαχία του με το Λυσίμαχο, και ο τελευταίος νικήθηκε και σκοτώθηκε στη μάχη του Κύρου Πεδίου από το Σ. ο οποίος προσάρτησε τα εδάφη του και ετοιμαζόταν να εισβάλει στη Μακεδονία. Αλλά στη Λυσιμάχεια σκοτώθηκε από τον Πτολεμαίο Κεραυνό το 281 π.Χ.

2. Σ. Β’ o Καλλίνικος (265-226 π.Χ.). Γιος του Αντίοχου B’. Στα χρόνια της βασιλείας του (247-226), ήρθε σε σύγκρουση με τους Πτολεμαίους και με τον αδελφό του Αντίοχο. θέλησε να καταλάβει το κράτος των Πάρθων αλλά αναγκάστηκε να διακόψει την εκστρατεία του ε-

ξαιτίας ταραχών στο ίδιο το κράτος του. Γύρισε στην Αντιόχεια όπου σκοτώθηκε, πέφτοντας από το άλογό του.

3. Σ. Γ’ ο Κεραυνός. Γιος του προηγούμενου. Ανίκανος μονάρχης οφείλει την επωνυμία Κεραυνός στους υπηκόους του, που ήθελαν έτσι να τον ειρωνευτούν για τη νωθρότητα του. Όταν ήταν ανήλικος, τον επιτρόπευε η μητέρα του. Όταν ενηλικιώθηκε, είχε στενούς συνεργάτες του το θείο του Ανδρόμαχο και το γιο του Αχαιό. Σκοτώθηκε από συνωμότες.

4. Σ. Δ’ ο Φιλοπάτωρ (218-175 π.Χ.), δεύτερος γιος του Αντίοχου Γ’, που διαδέχτηκε τον πατέρα του το 187. Η βασιλεία του πέρασε χωρίς σημαντικά γεγονότα. Ήταν αναγκασμένος από τις οικονομικές ανάγκες που είχαν δημιουργηθεί από τη βαριά πολεμική αποζημίωση που τους απόσπασε η Ρώμη (188), να ακολουθήσει μια πολιτική χωρίς φιλοδοξίες. Το 175 δολοφονήθηκε από τον υπουργό του Ηλιόδωρο, που σφετερίστηκε το θρόνο.

5. Σ. Ε’, γιος της Κλεοπάτρας της θεάς και του Δημήτριου B’, βασιλιά της Συρίας. Το 129 π.Χ., αιχμαλωτίστηκε μαζί με τον πατέρα του από τους Πάρθους. Απελευθερώθηκε το 125 π.Χ. και διαδέχτηκε στο θρόνο τον πατέρα του. Δεν βασίλεψε όμως πολύ, γιατί έπειτα από λίγο καιρό τον δολοφόνησε η φιλόδοξη μητέρα του.

Ο Σέλευκος Δ’ Φιλοπάτωρ σε νόμισμα.

Αντίοχος Γ’ ο Μέγας, ο επιφανέστερος της δυναστείας των Σελευκιδών (Αντίγραφο προτομής του 2ου αι. π.Χ. (Μουσείο Λούβρου, Παρίσι).

Νόμισμα που εικονίζει τον Αντίοχο Δ’ τον Επιφανή (Βρετανικό Μουσείο, Λονδίνο).

II

Όνομα ιστορικών προσώπων.

1. Αστρονόμος και μαθηματικός από τη Βαβυλώνα. Άκμασε το 2o ή το lo αι. π.Χ. Ανάπτυξε τη θεωρία του Αρίσταρχου για την ελεύθερη κίνηση της Γης και την περιφορά αυτής και των πλανητών γύρω από τον Ήλιο. Τις θεωρίες αυτές ο Σ. τις απόδειξε πριν από τον Κοπέρνικο, τον Κέπλερ και το Νεύτωνα. Ερεύνησε και επίλυσε πολλά αστρονομικά προβλήματα. Σε κάποιο βιβλίο του ο Σ. συσχέτισε τα φαινόμενα της πλημμυρίδας και της αμπώτιδας στη θέση της Σελήνης ως προς τη Γη. Δυστυχώς όμως δε διασώθηκε κανένα από τα έργα του Σ.

2. Έλληνας γραμματικός από την Αλεξάνδρεια, τον επονόμαζαν «Ομηρικό». Άκμασε στη Ρώμη τον lo αι. μ.Χ. επί Αυγούστου και Τιβέριου. Ασχολήθηκε με τη στίξη των ομηρικών ποιημάτων και έγραψε υπομνήματα και σχόλια στα οποία έδινε εξηγήσεις για την Ιλιάδα και την Οδύσσεια. Τα βιβλία του υπολογίζονται σε περισσότερα από 3000. Πλήθος αρχαίων συγγραφέων άντλησαν από το Σ. πληροφορίες και στοιχεία, κάνουν δε μνεία του αξιόλογου τούτου γραμματικού και συγγραφέα στα συγγράμματα τους.

III

Όνομα αγίων της Αν. Ορθόδοξης Εκκλησίας.

1. Μαρτύρησε μαζί με το Γορδιανό (τους κατασπάραξαν τα θηρία). Η μνήμη του, μαζί με εκείνη του συντρόφου του, τιμάται τη 13η Σεπτεμβρίου.

2. Μαρτύρησε με σπαθί μαζί με τη σύζυγο του Στρατονίκη. Η μνήμη τους τιμάται την 31η Οκτωβρίου.

3. Πέθανε με μαρτυρικό θάνατο, μαζί με τους Αγάπιο και Μάμα. Η μνήμη τους τιμάται την 3η Δεκεμβρίου.

4. Καταγόταν από την Καππαδοκία και ήταν στρατιώτης. Μαρτύρησε, μαζί με τους Πάμφιλο και Πορφύριο, στην Καισάρεια της Παλαιστίνης. Η μνήμη του τιμάται τη 16η Φεβρουαρίου.

5. Πέθανε με μαρτυρικό τρόπο σε άγνωστο τόπο και χρόνο. Η μνήμη του τιμάται την 23η Μαΐου.